De koolmees (Parus major) is een kleine zangvogel die veel voorkomt in Nederland. Het is een opvallende vogel met een karakteristiek uiterlijk en gedrag. In dit artikel gaan we dieper in op de kenmerken en leefwijze van deze vogelsoort.
Algemeen | Uiterlijk | Gedrag | Verspreiding | Leefomgeving | Voortplanting | Aantallen
| Wetenschappelijke naam | Parus major |
| Familie | Paridae (echte mezen) |
| Lengte | 14 cm |
| Gewicht | 16 – 20 gram |
| Uiterlijk | Zwarte kop met witte wangen en nek, olijfgroene rug, gele buik |
| Voedsel | Insecten, spinnen, zaden, noten, bessen |
| Leefgebied | Bosrijke gebieden, parken, tuinen |
| Nestelplaats | Boomholtes, nestkastjes, beschutte plekken |
| Broedperiode | Maart – augustus |
| Broedsucces | Meestal 7 – 12 eieren, uitgebroed in ongeveer 2 weken |
| Levensverwachting | Maximaal 10 jaar |
| Status | Niet-bedreigd, algemeen voorkomend |
Uiterlijk
De koolmees heeft een opvallend uiterlijk. Hij heeft een zwarte kop met witte wangen en een witte nek. Zijn rug is olijfgroen van kleur en zijn buik is geel. De koolmees heeft een kort staartje en relatief lange vleugels. Mannetjes en vrouwtjes hebben over het algemeen hetzelfde uiterlijk, maar mannetjes hebben soms iets meer zwart op hun kop dan vrouwtjes.
Gedrag en leefwijze
De koolmees is een zeer actieve en wendbare vogel. Hij houdt ervan om in bomen te klimmen en kan gemakkelijk op en neer springen op takken. Koolmezen zijn bekend om hun vermogen om op hun kop te hangen terwijl ze naar voedsel zoeken. Ze zijn ook in staat om acrobatische trucs uit te voeren tijdens het vliegen.
Koolmezen zijn sociale vogels en leven in groepen. Binnen deze groepen zijn er vaak paarvorming en territoriale verdediging van het broedgebied. De vogels zijn erg vocaal en hebben een verscheidenheid aan liedjes en roepen om met elkaar te communiceren.
Dieet
Koolmezen zijn insecteneters en hun dieet bestaat voornamelijk uit insecten, spinnen en andere kleine ongewervelde dieren. Ze zijn ook bekend om het eten van zaden, noten en bessen, vooral in de winter als insecten minder beschikbaar zijn.
Verspreiding
De koolmees komt voor in Europa, Azië en Noord-Afrika. Het is een standvogel in grote delen van Europa, waaronder Nederland, wat betekent dat ze het hele jaar door aanwezig zijn. In sommige delen van hun verspreidingsgebied trekken ze in de winter naar het zuiden.
Natuurlijke leefomgeving
Koolmezen leven voornamelijk in bosrijke gebieden, maar zijn ook te vinden in parken, tuinen en andere beboste gebieden. Ze maken hun nesten in boomholtes, nestkastjes of andere beschutte plaatsen.
Voortplanting
Koolmezen broeden van maart tot augustus. Het vrouwtje legt meestal 7 tot 12 eieren, die ze in ongeveer twee weken uitbroedt. Beide ouders nemen de verantwoordelijkheid voor het voeden van de kuikens. Na ongeveer 18 tot 21 dagen verlaten de jonge koolmezen het nest, maar worden nog enige tijd gevoerd door hun ouders.
Aantallen
De koolmees is een algemene vogelsoort en wordt vaak waargenomen in Nederlandse tuinen en parken. De soort is niet bedreigd en wordt als niet-zorgwekkend beschouwd. In sommige gebieden, zoals stedelijke gebieden, kan de koolmees profiteren van het voedsel en de nestgelegenheid die worden geboden door menselijke aanwezigheid.
Hoewel de koolmees niet als bedreigd wordt beschouwd, kan de soort wel worden beïnvloed door habitatverlies en veranderingen in voedselbronnen als gevolg van klimaatverandering en andere menselijke activiteiten. Het bieden van nestkasten en het verminderen van pesticiden en andere chemicaliën in tuinen kan helpen om de koolmees en andere vogelsoorten te beschermen en te ondersteunen.